Wskaźnik rotacji zapasów – czym jest i jak go obliczyć?

Wskaźnik rotacji zapasów – co to jest?

Sama rotacja zapasów to ich przepływ w ramach procesów biznesowych realizowanych przez firmę. Chodzi więc o drogę, którą muszą przejść zapasy: od momentu ich dostarczenia do magazynu, aż do momentu sprzedania gotowego produktu.

Czym jest wskaźnik rotacji zapasów? To parametr, który pozwala określić, jak sprawnie dochodzi do ich wymiany w magazynie przedsiębiorstwa. Wyliczenie jego wartości umożliwia określenie, jak długo zapasy „zalegają” w magazynie zanim zostaną pobrane do przetworzenia w procesie produkcyjnym lub do sprzedaży.

Wskaźnik rotacji zapasów a cykl rotacji zapasów

Pojęcia wskaźnika rotacji zapasów oraz cyklu rotacji zapasów są często używane wymiennie, jednak te parametry nie są dokładnie tym samym. Na czym polega różnica?

• Wskaźnik rotacji zapasów, nazywany inaczej wskaźnikiem obrotowości, pozwala określić, ile razy w konkretnym okresie rozliczeniowym (np. w roku) firma odtworzyła stan zapasów, a zatem przekształciła posiadane zapasy w produkty lub sprzedała.
• Cykl rotacji zapasów – to wskaźnik rotacji w dniach, który pokazuje, jak wiele dni firma potrzebuje na to, aby posiadane przez nią zapasy zostały w pełni spożytkowane, tj. przekształcone w produkty, a następnie sprzedane.

Jak więc widać, te wskaźniki pozwalają spojrzeć na rotację zapasów z „dwóch stron tego samego medalu”. Oba są przydatne podczas określania stopnia efektywności zarządzania magazynem.

Warto również przeczytać: Zarządzanie magazynem

Wskaźnik rotacji zapasów – wzór

Wzór, na podstawie którego wylicza się wskaźnik rotacji zapasów, jest ustandaryzowany. Wygląda następująco:

Koszt własny sprzedaży w roku / Średnia wartość zapasów w roku = Wskaźnik rotacji zapasów w razach (tj. w ciągu roku).

Przykładowo, jeżeli firma osiągnęła ze sprzedaży przychód w wysokości 250 000 zł, a średnia wartość zapasów wyniosła 50 000 zł, to wskaźnik rotacji zapasów w razach wyniesie 5.

Inaczej wylicza się wskaźnik rotacji w dniach, czyli cykl rotacji zapasów. Tu wzór wygląda następująco:

(średnia wartość zapasów/koszt własny sprzedaży) x 365 (jeśli wyliczenie ma dotyczyć roku).

Podstawiając dane wykorzystane powyżej, można wyliczyć, że zapasy spędzają na magazynie średnio 73 dni zanim zostaną przetworzone lub sprzedane.

Wskaźnik rotacji zapasów – interpretacja

Informacje o wskaźniku rotacji zapasów – zarówno w dniach, jak i w razach – są niezwykle przydatne, ponieważ pokazują efektywność (bądź nieefektywność) składowania produktów. Na podstawie uzyskanych danych menadżer może zdecydować o zastosowaniu innych rozwiązań w zakresie składowania lub rozważyć przebudowę przestrzeni magazynowej – tak, by obniżyć koszty składowania przy zachowaniu płynności realizacji zadań biznesowych.

Wskaźnik rotacji zapasów w dniach – interpretacja i ocena

Jak interpretować wyniki odnoszące się do cyklu obrotu zapasami? Nie ma jednego ustandaryzowanego sposobu podejścia do uzyskanych wyników. Wiele zależy od branży, w jakiej działa przedsiębiorstwo, oraz typu składowanych towarów.

Przykładowo, w przypadku handlu świeżymi owocami i warzywami cykle rotacji zapasów powinny być bardzo krótkie. Ich wydłużenie prowadzi do niszczenia produktów, a co za tym idzie – naraża na wysokie straty. Za to e-sklep, który sprzedaje buty, może sobie pozwolić na nieco wolniejszą rotację, pamiętając jednak, że niesprzedane produkty mogą z czasem obniżyć swoją wartość.

Mimo to, zasadniczo można powiedzieć – zarówno w przypadku wskaźnika rotacji w dniach, jak i w razach – że:

• wysoki wskaźnik rotacji zapasów to dobra wiadomość, ponieważ wskazuje na bardzo sprawną rotację zapasów oraz na dobre wyniki sprzedażowe. Wyzwaniem dla zarządcy będzie w tym przypadku optymalizacja kosztów procesów logistycznych (które przebiegają z dużą intensywnością) oraz zadbanie o stworzenie awaryjnych „zapasów bezpieczeństwa”, które pozwolą uniknąć problemów z płynnością pracy,
• niski wskaźnik rotacji zapasów może sugerować „przeładowanie” magazynu, a zatem składowanie w nim zbyt dużej liczby produktów w stosunku do bieżącego zapotrzebowania. Może to sugerować konieczność wprowadzenia zmian w strategii towarowania – tak, aby nie mrozić pieniędzy w produktach.

Warto również przeczytać: Metody kompletacji w gospodarce magazynowej

Jak można wykorzystać wiedzę o wskaźniku rotacji przy planowaniu procesów magazynowych?

Dobre zrozumienie tego, jak aktualnie przebiega rotacja zapasów w magazynie, pozwala na zaplanowanie optymalizacji jego pracy. Można np. pomyśleć o:

• utworzeniu stref magazynowych z podziałem na produkty wysokiej, średniej i niskiej rotacji – tak, aby zyskać łatwy dostęp do tych kupowanych / używanych najczęściej i zabezpieczyć mniej „popularne”,
• optymalizacji przestrzeni magazynowej – jeśli firma potrzebuje dużych zapasów, których rotacja jest szybka, warto rozważyć wprowadzenie specjalnych regałów wysokiego składowania, dostosowanych do zarządzania metodami FIFO i LIFO,
• inwestycji w dobrej klasy system zarządzania magazynem, który zwiększy kontrolę nad stanami magazynowymi i pomoże jeszcze szybciej reagować na nadwyżki i braki.

Potrzebują Państwo pomocy w optymalizacji przestrzeni magazynowej? Zapraszamy do kontaktu z ekspertami Jungheinrich. Wspólnie przyjrzymy się efektywności działania Państwa przestrzeni logistycznej i znajdziemy najlepszy system magazynowy.